تعيين جنسيت در ايگوآنا
جنسيت
تشخيص جنسيت در ايگوآناهاي جوان بسيار دشوار است. در سن 6 ماهگي تفاوتهاي جسمي ظاهر شده و به سادگي مي توان نر و ماده بودن اين خزنده را از هم تفكيك داد.
نرها: به طور عمومي سايز و وزن نرها از ماده ها بيشتر است و در مناطق مختلف متفاوت است. نرها در زير گونه برجستگي بزرگي دارند كه به آن فلس بشقابي مي گويند و تا 3سالگي رشد نمي كند.
جمجمه و فك نرها نسبت به ماده ها بزرگتر مي باشند.
در زير رانهاي آنها خلل و فرج هاي برجسته اي به چشم مي خورد كه در مجاور مخرج قرار دارند كه در دوران جفت گيري مادۀ مومي شكل و بو داري از آنها خارج مي شود كه به وسيله آن ايگوآناي نر بر روي شاخه ها و صخره ها علامت گذاري كرده و نظر ماده ها را به سمت خود جلب مي كند.
غبغب گاوي در نرها بلند تر و بزرگتر است. آلت تناسلي در نرها از 14 تا 16 ماهگي شروع به رشد كرده و قابل رويت مي شود، قبل از اين زمان براي تشخيص جنسيت مي توانيد در 11 ماهگي با لمس كردن زير دم در قسمت آلت تناسلي برجستگي كوچكي را احساس كنيد كه دال بر نر بودن ايگوآنا است. ايگوآناها تيغ هايي در پشت گردن دارند كه به تاج پشتي معرف است اين تاج در نرها بلند تراست. در ايگوآناهايي كه از سوء تغذيه رنج ميبرند اين تاج از رشد خوبي برخوردار نمي باشد. كيست چربي كه بر روي سر قرار دارد در ايگوآناي نر برجسته تر مي باشد.
ماده ها: ماده ها داراي جثه، جمجمه، كيست چربي و فلس بشقابي كوچكتري نسبت به نرها مي باشند و در زير ران خلل و فرج ندارند. تاج پشت گردن و غبغب گاوي در ماده ها كوتاه است و يا فاقد آن مي باشند.
مرحلۀ بلوغ جنسي
بلوغ جنسي در ايگوآنا از 1 سالگي آغاز مي شود، در اين دوران شرايط محيطي بسيار تاثير گذار مي باشد. در طبيعت ايگوانا ها زود تر به سن بلوغ مي رسند در صورتي كه در اسارت بلوغ طولاني تري دارند زيرا رطوبت و گرماي مناسب و نور كافي كمتر در اين شرايط براي ايگوآناها مهيا مي شود. در اين زمان ايگوآناها آمادۀ جفت گيري مي شوند. بلوغ جنسي همراه با تغيرات زيادي مي باشد. اين تغيرات هم جسمي است و هم رفتاري. و صاحبان ايگوآنا بايد در بارۀ اين تغييرات اطلاعات كافي داشته، خود و شرايط محيطي را براي اين تغييرات آماده سازند.
ايگوآناي نر در فصل جفت گيري
در اين زمان دارندگان ايگوآناهاي نر بايد خود را براي يك سري مشكلات آماده سازند، يكي از اين مشكلات خشمگين شدن بيش از حد اين خزنده مي باشد صاحبان بايد بدانند كه بعد از بالغ شدن، ايگوآناي آنها هر هفته يا هر ماه و هر سال اين رفتار خشن را از سرمي گيرد و صاحبان مي توانند با مهيا ساختن شرايطي مناسب پرخاشگري آنها را تحت كنترل در آورند. يكي از دلايل اين سختگيري و بد رفتاري در نرها به علت تغييرات داخلي در فصل جفت گيري است. بعضي از نرها در اين فصل خيلي خطرناك و آسيب رسان مي شوند و اين را با حركات تند و سريع بدن، حمله كردن، گاز گرفتن، چنگ زدن و با دم شلاق زدن نشان مي دهند. دليل ديگر اين خشونت حساس شدن بيش از حد ايگوآناي نر نسبت به محافظت از ايگوآناي ماده و حفظ و توسعه قلمرو مي باشد.
زماني كه ايگوآناي نر در حال جفت گيري است از پشت پوست گردن ايگوآناي ماده را گاز مي گيرد كه اين گاز گرفتن عصبي نبوده بلكه نوعي ابراز علاقه به ايگوآناي ماده مي باشد.
بايد دارندگان ايگوانا اين مطلب را بپذيرند كه اين خزنده در اصل به حيات وحش تعلق دارد و اين رفتار جزئي از طبيعت و غريزه اين حيوان مي باشد.
اگر دارندگان ايگوآنا ارتباط خوبي با حيوان خود برقرار سازند و اطمينان ايگوآنا را بدست آورند و در فصل جفت گيري محيطي امن و دور از صدا هاي ناگهاني و ايگوآناهاي نر ديگر براي آن فراهم سازند در به آرامش رساندن اين حيوان بسيار موثر خواهد بود. البته ممكن است تمام اين امكانات براي ايگوآنايي فراهم باشد و باز رفتار خشونت آميز از خود نشان دهد، به اين نكته توجه داشته باشيد كه هر ايگوآناي نر در هر دورۀ جفت گيري توانايي بارور سازي 15تا18 ايگوآناي ماده را دارا مي باشد (معمولاً يك روز جفت گيري مي كنند و يك روز استراحت ) و نداشتن ماده يكي ديگر از دلايل خشونت اين حيوان مي باشد شما براي حل اين مشكل احتياج به 15 ايگوآناي ماده نداريد بلكه مي توانيد عروسكي هم جثه آن در اختيار ايگوآنا قرار دهيد.
شايان ذكر است تعداد زيادي از ايگوآناهاي نر در فصل جفت گيري هيچ خشونتي از خود نشان نمي دهند و بسيار آرام و مطيع رفتار مي كنند اما بهتر است صاحبان اين مطالب را دانسته و خود را براي اين شرايط آماده سازند.
صاحبان وقتي متوجه اين حالات در ايگواناي خود مي شوند ممكن است به عقيم كردن آن فكر كنند ولي بايد به آنها توصيه كنم كه اصلا به اين موضوع فكر نكنند زيرا اين عمل عملي بسيار سخت و مخاطره آميزي براي ايگوانا محسوب مي شود و بيشتر دامپزشكان آن را انجام نمي دهند. و بايد اين مطلب را بدانيد كه در بسياري از ايگوآناهاي نر عمل عقيم سازي همراه با خشونت بيشتري بوده زيرا غدد جنسي ايگوآناها هورمون تست سترون توليد نمي كند و حيوان نمي تواند بر اعصاب خود كوچكترين كنترلي داشته باشد.
تغيرات ديگري كه در ايگواناي نر در اين فصل مشاهده مي شود، تغيير رنگ بدن كاهش آب بدن، بي اشتهايي و كاهش وزن است و اختلال در انجام عمل دفع، كه به علت كاهش مصرف آب و غذا و فراموشي موقتي كه در اين دوران براي ايگوآنا به وجود مي آيد عمل دفع در دراز مدت صورت مي گيرد و حجم زيادي از روده اشغال شده و در هر با ر دفع مزاج، فضاي زيادي از محيط زندگي خود را آلوده مي سازد كه صاحبان بايد به اين شرايط توجه داشته و محيط را پاكيزه سازند.
ايگوآناي ماده در فصل جفت گير
ايگوآناي ماده اي كه از لحاظ جسماني در سلامت كامل باشد حتي اگر جفتي نداشته باشد باز عمل تخم گزاري را انجام مي دهد. در مدت آبستني غذاي ايگوآناي ماده كم مي شود و اين بي اشتهايي باعث لاغر شدن موضعي دم و دست و پاي حيوان مي شود و شكم بعلت رشد تخمها متورم و برجسته شده و شكم شكل كروي به خود مي گيرد در اين زمان صاحبان بايد به آهستگي شكم حيوان را لمس كنند زيرا كوچكترين فشار مي تواند باعث شكسته شدن تخمها در فضاي شكم شده و موجب عفونت و مرگ ايگوآناي ماده گردد. بهتر است در اين زمان مكان زندگي ايگوآناي ماده را با بستري نرم بپوشانيد تا در زمان خواب و استراحت به شكم حيوان فشار وارد نشود.
فصل تخم گزاري
آغاز تخم گزاري ايگوآناي ماده در 18 ماهگي است و در هر تخم گزاري 30تا 60 تخم توليد مي شود، تخمها نارنجي روشن بوده و 5/1 سانتيمتر مي باشند. ايگوآناي ماده تخمها را در خاك دفن كرده و بر روي آن مي خوابد و بعد از 2 ماه و 10 روز نوزادان از تخم بيرون مي آيند و با مدفوع ايگوآناي مادر تغذيه مي شوند، اين تغذيه براي ايگوآناهاي نوزاد بسيار حياتي است و باعث ايمن سازي بدن آنها در برابر باكتريها و انگل ها مي باشد. اين تخم گزاري هر سال در فصل تابستان آغاز مي شود. صاحبان ايگوآنا بايد به اين نكته توجه داشته باشند كه تغييرات ناگهاني آب و هوا، شهر يا كشور و نا مناسب بودن شرايط زيست محيطي و تغذيه، فشار هاي عصبي و بيماري مي تواند باعث تاخير در زمان تخم گزاري گردد.
در عكسهاي زير وضع ظاهري حفرۀ شكم را در ايگوآناي ماده مشاهده مي كنيد. عكس اول در اوايل آبستني گرفته شده است و عكس سمت دوم در اواخر آبستني گرفته شده و نشان مي دهد كه تخمها حجم وسيعي از شكم را احاطه كرده اند .
در بيشتر ايگوآناهاي ماده تغييرات فيزيكي به خوبي قابل رويت هستند اما در بعضي از ايگوآناها ممكن است تغييرات شكم ديده نشود در اين زمان به علت اشغال شدن حجم وسيعي از حفرۀ شكم حيوان به صورت محسوسي بي اشتهايي و لاغر شده و مي توان به آبستني ايگوآنا پي برد، بهتر است در زمان مشاهدۀ اين تغييرات ظاهري با دامپزشك مشورت كرد و به طور دقيق از آبستن بودن ايگوآنا آگاه گرديد.
در زمان آبستني ايگوآناي ماده براي ساخته شدت پوست تخمها به كلسيم زيادي احتياج دارد و امكان به وجود آمدن بيماري (MBD ) در اين زمان براي ايگوآناي ماده بسيار زياد است. مصرف كلسيم و مولتي ويتامين مينرال بسيار توصيه مي شود.صاحبان در اين زمان بايد تغييراتي در جيرۀ غذايۀ ايگوآناي آبستن ايجاد كنند، در اين دوران بهتر است حجم غذا افزوده و از گياهان و ميوه هاي آبدار و داراي كلسيم بالا بيشتر استفاده گردد.
لانه گزيني
در زمان آبستني، صاحبان مشاهده خواهند كرد كه ايگوآناي ماده پي در پي در حال پنجه كشيدن به اطراف محل زندگيش مي باشد و اين عمل به علت ساخت غريزي لانه مي باشد. ايگوانا دوست دارد در اين زمان در خاك تونل حفر كرده و تخمها را در آن دفن كند به همين سبب ساعتها به اين كار مي پردازد تا لانه اي مناسب مهيا سازد. بهتر است صاحبان در اين زمان جعبه اي محكم و پلاستيكي به طول 5/91 تا 183 سانتيمتر و عمق 65 سانتيمتر را از خاك نرم و يا ماسه پر كرده و در اختيار ايگوآناي ماده قرار دهند، لبه هاي جعبه نبايد تيز و برنده باشند و خاك بايد تميز و عاري از هر گونه آلودگي و يا اشياء تيز و برنده باشد.
ممكن است بعضي از دارندگان ايگوآنا كه مايل به تكثير اين حيوان نيستند به اين فكر برسند كه اگر آشيانه مناسب براي ايگوآناي آبستن فراهم نكنند ايگوآناي آنها از تخم گزاري صرفه نظر كنند، بله اين تصور كاملاً درست مي باشد و بسيار خطرناك است زيرا ايگوآناي ماده تخمها را در شكم نگاه مي دارد و تخمها در بدن فاسد شده و باعث مرگ حيوان مي شود.
مشكلات تخم گزاري
زمان تخم گزاري در ايگوآنا ساعتها به طول مي انجامد در اين زمان تخمها با فاصله اي كم از بدن ايگوآنا خارج مي شوند. در بعضي از مواقع ديده شده كه يك تخم در بدن ايگوآنا چرخيده و مانع خروج تخمهاي ديگر شده در اين زمان فشار زيادي توست ايگوآنا براي خروج تخمها وارد مي شود كه براي حيوان خطرناك بوده و باعث شكسته شدن تخم در بدن و يا در رفتگي استخوان لگن ميشود و همراه با مرگ كاذب(رخوت و بي تحركي ) مي باشد. در اين شرايط هرچه سريع تر بايد به دامپزشك مراجعه شود و با انجام عمل عقيم سازي و خارج كردن تخمدانها ايگوآنا را از مرگ نجات داد. اين عمل بسيار مهم و مخاطره آميز مي باشد به همين دليل بايد از دامپزشكي كمك خواست كه متخصص خزندگان است و در اين زمينه مهارت كافي را دارا باشد.
اگر فردي از ايگوآناي ماده عقيمي نگهداري ميكند بايد اين را به خاطر داشته باشد كه هر ساله در زمان تخم گزاري ايگوانايش آبستني كاذب خواهد داشت كه همراه با تمام حالات و تغييرات آبستني مي باشد.
در تصوير زير ايگوآناي ماده اي را مشاهده مي كنيد كه دوره آبستني سختي داشته و عمل عقيم سازي بر روي آن انجام گرفته و بخوبي برش و بخيه را بر روي شكم ديده مي شود. و در تصوير ديگر تخمها را در دو تخمدان مشاهده مي كنيد كه به علت بالا بودن تعداد و جثۀ كوچك ايگوآنا از بدن خارج شده است.